Lidl is partner van de Nationale Conferentie Brede Welvaart en laat zien dat betaalbaarheid en duurzaamheid elkaar niet hoeven uit te sluiten. Als een van de grootste supermarkten in Nederland zet Lidl zich in voor een eerlijke en duurzame voedselketen. Tim Brouwer, CSR Purchasing Manager, deelt hoe Lidl maatschappelijke impact integreert in inkoop, duurzame producten toegankelijk maakt voor een breed publiek en welke dilemma’s daarbij een rol spelen.
Hoe sturen jullie op maatschappelijke impact in procurement? Wat zijn de belangrijkste principes en processen die Lidl gebruikt om impact te maximaliseren?
“Alles begint bij onze missie: een duurzame en gezonde leefstlijl betaalbaar en toegankelijk maken voor iedereen. Duurzaamheid is echt verankerd in het DNA van Lidl. Als discountformule speelt prijs natuurlijk een grote rol, maar dat betekent niet dat we concessies doen op duurzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan hoe we omgaan met reststromen: we proberen zoveel mogelijk te hergebruiken en voedselverspilling te minimaliseren. Duurzaamheid is niet alleen iets waar één afdeling zich mee bezighoudt, maar iets dat in de hele organisatie leeft.
Onze missie komt tot uiting in onze duurzaamheidsstrategie, die opgebouwd is uit zes pijlers: klimaat beschermen, grondstoffen sparen, biodiversiteit respecteren, dialoog voeren, eerlijk handelen – wat onder andere over mensenrechtenbeleid gaat – en gezondheid bevorderen – met de keten en stakeholders. Onze duurzaamheidsstrategie is volledig geïntegreerd in onze bedrijfsstrategie. De basis is een internationale strategie die in alle Lidl landen geldt, maar doordat wij in Nederland al lang met het thema duurzaamheid bezig zijn hebben we nog ambitieuzere ambities.. Door actief in gesprek te gaan met stakeholders, partners en experts begrijpen we welke thema’s van belang zijn en waar nieuwe kansen liggen. Wij durven ons hierin kwetsbaar op te stellen, want wij geloven dat dat ons uiteindelijk alleen maar sterker maakt.
Maar een strategie op papier is niet genoeg, het moet worden omgezet in concrete doelen. Die stellen we niet alleen als duurzaamheidsafdeling, maar in samenwerking met alle collega’s.. Zo zorgen we ervoor dat duurzaamheid breed gedragen wordt binnen Lidl. Tegelijkertijd is het stellen van doelen slechts de eerste stap. De weg ernaartoe is niet altijd rechtlijnig, het is een proces van vallen en opstaan. Maar die doelen helpen ons enorm om richting te geven en voortgang te boeken.”
“Alles begint bij onze missie: een duurzame en gezonde leefstijl betaalbaar en toegankelijk maken voor iedereen.”
Kun je een concreet voorbeeld geven van een doel waar jullie nu aan werken?
“Een goed voorbeeld is onze eiwittransitie. Dit jaar hebben we als tussendoel om een 50/50-verhouding te bereiken tussen plantaardige en dierlijke eiwitten. Tegen 2030 willen we dat opschalen naar 60% plantaardig en 40% dierlijk. Op dit moment is die verhouding nog bijna omgekeerd, iets meer dan 40% is nu plantaardig.
Dit doel wordt breed gedragen binnen de organisatie. We beseffen ons maar al te goed dat dit een ambitieus doel is en de weg ernaartoe een kwestie van vallen en opstaan is. Zo hebben we afgelopen jaar verschillende initiatieven gelanceerd zoals het prijsgelijkheidsbeleid, de introductie van onze gehaktmix en doen we onderzoek naar hoe we het gedrag van consumenten kunnen beïnvloeden door bijvoorbeeld vervangers naast het gangbare product te plaatsen. Het laat zien hoe we samen werken aan een duurzamer voedselsysteem.”
Lidl heeft een enorme diversiteit aan producten en ketens. Hoe zorgt Lidl voor een duurzame koers en maatschappelijke impact binnen zo’n complexe supply chain?
“Dit doen we niet alleen, we werken samen met onze ketenpartners: leveranciers, boeren, NGOs en andere stakeholders. We voelen een gedeelde verantwoordelijkheid om duurzame impact te maken. Tegelijkertijd nemen wij als Lidl een duidelijke rol door scherpe keuzes te maken en richting te geven. We geven aan: Dit is wat we willen, hier gaan we naartoe, en hier staan we achter voor de lange termijn. Die duidelijke koers zorgt voor structuur in de samenwerking.
De mooiste gesprekken ontstaan wanneer we echt met de hele keten aan tafel zitten: de verwerkers, de leveranciers, de boeren en de telers. Wat we vaak merken, is dat er veel gedeelde intrinsieke motivatie is om duurzaamheid te bevorderen. Wat ons opvalt, is dat veel partijen positief verrast zijn na zo’n gesprek. Vaak wordt een retailer gezien als een partij die zich alleen maar bekommert om financiële resultaten, maar als mensen horen hoe serieus wij onze duurzaamheidsambities nemen, verandert dat beeld.
Kort gezegd: we zorgen ervoor dat we ons duidelijk uitspreken, transparant samenwerken en met sterke partners laten zien wat wél kan. Dat is waar we onze energie uit halen. En we zijn nog lang niet klaar!”
Inflatie zet betaalbaarheid onder druk. Hoe zorgt Lidl ervoor dat duurzame keuzes aantrekkelijk en toegankelijk blijven voor een breed publiek?
“Inflatie heeft ons natuurlijk ook geraakt, maar ik denk dat de kracht van Lidl ligt in ons overzichtelijke assortiment. We hebben ongeveer 2.500 tot 3.000 producten, terwijl een gemiddelde andere formule vaak tienduizenden producten aanbiedt. Dat maakt ons assortiment veel overzichtelijker. Daarnaast bestaat ruim 90% van onze producten uit eigen merken. Dat is belangrijk, want daardoor kunnen we zelf aan de knoppen draaien. We zijn minder afhankelijk van externe leveranciers en kunnen efficiënter sturen op prijs en kwaliteit.
Als het gaat om duurzame producten, geloven wij er niet in om die verantwoordelijkheid volledig bij de consument te leggen. Je kunt niet verwachten dat iemand tijdens het boodschappen doen telkens bewust de afweging maakt: Is dit product duurzamer dan dat? Daarom maken wij die keuze zoveel mogelijk achter de schermen. Neem bijvoorbeeld chocolade. Alle chocolade in ons assortiment zijn duurzaam gecertificeerd voor bijvoorbeeld Rainforest Alliance of Fairtrade. Dat is meteen de betere keuze qua duurzaamheid. Zo hoeft de consument die afweging niet zelf te maken en is de duurzame optie voor iedereen toegankelijk en betaalbaar.”
“We geloven er niet in om de verantwoordelijkheid voor het kiezen van een duurzame optie bij de consument te leggen.”
Jullie plantaardige producten zijn geprijsd op hetzelfde niveau als de dierlijke varianten. Hoe hebben jullie dit mogelijk gemaakt, en wat was de grootste uitdaging in dit proces?
“Dat was echt een bewuste interne keuze, samen met onze commerciële afdelingen. We geloven sterk in de kracht en het potentieel van plantaardige producten. Over smaak kun je natuurlijk twisten – de één vindt het heerlijk, de ander minder – maar wij wilden in elk geval de prijs als drempel wegnemen. We vinden dat prijs geen belemmering zouden moeten zijn om voor een duurzamere optie te kiezen. Daarom hebben we ervoor gezorgd dat veel van onze plantaardige producten even duur of soms zelfs goedkoper zijn dan de dierlijke variant. Zo maken we het aantrekkelijker, ook voor mensen die normaal gesproken vooral vlees en zuivel eten.
De grootste uitdaging daarbij? Het commerciële plaatje. Door de plantaardige optie goedkoper te maken, komen de extra kosten bij Lidl te liggen en dat is een bewuste keuze. We investeren daarmee in een duurzamer voedselsysteem. We zien het als een win-win: consumenten kiezen makkelijker voor een duurzamere optie én het is goed voor hun portemonnee.”
Biologische producten zijn bij Lidl goedkoper dan elders. Welke aanpak ligt hieraan ten grondslag, en hoe zorgt Lidl ervoor dat betaalbaarheid toegankelijk blijft voor een brede groep consumenten?
“Begin vorig jaar hebben we besloten om vol in te zetten op biologische producten, vooral binnen de categorie AGF: aardappelen, groente en fruit. Biologisch wordt vaak met twee dingen geassocieerd: duurzaam (diervriendelijker) – als het om dierlijke producten gaat. Maar het staat ook bekend als duur, en dat laatste imago wilden we doorbreken. Biologische producten zijn inderdaad vaak duurder dan de reguliere variant, maar we wilden laten zien dat het betaalbaar kan zijn voor een breed publiek. Consumentenonderzoek uit vorig jaar bevestigde dat dit goed heeft uitgepakt: we hebben biologische producten betaalbaarder gemaakt zonder concessies te doen aan kwaliteit of duurzaamheid.
Ik wil wel benadrukken dat ‘niet-biologisch’ niet automatisch betekent dat een product niet duurzaam is. Ook daar investeren we veel in. Duurzaamheid is geen losse pijler, maar iets wat in de hele keten verankerd moet zijn.”
Met samenwerkingen zoals Kipster heeft Lidl laten zien hoe impactvolle initiatieven kunnen slagen. Wat maakt deze samenwerking zo succesvol en welke lessen nemen jullie mee naar toekomstige projecten?
“Kipster is inmiddels een bekend merk, en terecht. Het is niet alleen een mooi verhaal vanuit de ondernemers, Ruud Zanders en zijn partners, maar het is ook uitgegroeid tot een sterk en herkenbaar merk. Het succes van deze samenwerking zit in het vertrouwen dat wij als Lidl vanaf het begin hebben uitgesproken. Hierdoor kon Kipster investeren in hun innovatieve ideeën. Daarnaast houden we het voor consumenten overzichtelijk: geen tientallen soorten producten, maar slechts een handvol. Kipster heeft daarin een duidelijke plek, waardoor mensen sneller voor hun product kiezen. Wat we hieruit leren, is dat we met dergelijke samenwerkingen een voorbeeld kunnen neerzetten: zo kan het dus ook.
Een concreet voorbeeld is de kleur van de eieren. Kipster koos als eerste voor witte eieren, omdat kippen die witte eieren leggen efficiënter voer omzetten en daardoor een lagere CO₂-voetafdruk hebben. Inmiddels zijn alle eieren in onze winkels wit – een duurzame aanpassing die we dankzij Kipster hebben doorgevoerd. Daarnaast is Kipster voorloper op het gebied van dierenwelzijn. Zo worden mannelijke kuikens niet na één dag afgemaakt, maar grootgebracht en verwerkt tot vleesproducten. Deze aanpak heeft veel aandacht getrokken en stimuleert de hele sector om te zoeken naar alternatieven voor het doden van eendagskuikens.
Kortom, samenwerkingen zoals die met Kipster laten zien dat innovatieve, duurzame keuzes mogelijk zijn. En de inzichten die we hieruit halen, passen we vervolgens ook toe in onze bredere keten.”
Er bestaat vaak spanning tussen impact, betaalbaarheid en winstgevendheid. Hoe benadert Lidl deze uitdagingen op strategisch niveau?
“Dat spanningsveld is er zeker, vooral door de verschillende belangen op de korte en lange termijn. Dat geldt voor bedrijven, maar ook voor consumenten. In de winkel laat je je soms toch leiden door de prijs, ook al zijn je waarden misschien anders. Bij Lidl ervaren we die dynamiek ook. De uitdaging is om niet te hard vooruit te lopen, want als de consument afhaakt, maak je uiteindelijk geen impact. Gelukkig helpt het dat Lidl onderdeel is van de Schwarz Group, een familiebedrijf. Daardoor zijn we in staat langetermijnkeuzes te maken, ook als ze op korte termijn minder winst opleveren.
Een goed voorbeeld hiervan is ons besluit om in 2021 te stoppen met de verkoop van tabak. Dat was een bewuste keuze omdat we niet achter de verkoop van hiervan stonden. Inmiddels is het sinds vorig jaar landelijk verboden, maar wij hebben die stap destijds al genomen. Daarnaast investeren we in elektrisch transport. We wachten niet tot regelgeving ons daartoe verplicht, maar zetten nu al stappen om onze logistiek te verduurzamen. Bij zulke keuzes krijg je soms weerstand. Dan is het belangrijk vast te houden aan je langetermijnvisie en je niet te laten ontmoedigen. Uiteindelijk zouden we willen dat de niet-duurzame variant minder aantrekkelijk is dan de duurzame optie. Op dit moment is dat helaas nog niet de realiteit. Prijs blijft daarin een belangrijk instrument om verandering te stimuleren.”
“We wachten niet tot regelgeving ons daartoe verplicht, maar zetten nu al stappen om onze logistiek te verduurzamen.”
Lidl Nederland heeft het beste mensenrechtenbeleid. Hoe hebben jullie dit bereikt en wat betekent dit concreet voor jullie procurement processen en leveranciers?
“Lidl als discounter, en dan ook nog eens als Duits bedrijf, had in het begin echt de schijn tegen. Mensen denken vaak: het is goedkoop, dus iemand anders betaalt wel de prijs. Daardoor was (is) het best lastig om onze boodschap goed over te brengen. Vroeger hadden we ook zeker niet het beste mensenrechtenbeleid, maar we zijn hier destijds met verschillende NGOs, zoals Oxfam Novib, stevig mee aan de slag gegaan, omdat wij intrinsiek gemotiveerd waren om het beter te doen en te laten zien hoe het wel kan.
In Duitsland geldt de Supply Chain Due Dilligence Act (CSDDD) al een paar jaar, een wet die ons heeft geholpen een stevig fundament te leggen voor ons mensenrechtenbeleid. We maken duidelijke afspraken met onze ketenpartners via onder andere een Code of Conduct en een Sustainable Purchasing Policy en werken veel met gecertificeerde producten, zoals met Rainforest Alliance en Fairtrade.
Toch kan je niet alles via certificeringen afdekken. Daarom hebben we bijvoorbeeld ook een meldmechanisme opgezet, zodat mensen misstanden in de keten kunnen rapporteren. Die meldingen komen rechtstreeks bij ons hoofdkantoor terecht en worden daar opgevolgd. Vervolgens gaan we met de leveranciers in gesprek om te kijken hoe we het probleem kunnen oplossen en voorkomen. Als laatste redmiddel kunnen we besluiten om de samenwerking te beëindigen, maar liever zoeken we samen naar oplossingen. Op basis van een risicoanalyse zetten we stap voor stap verbeteringen in gang, zodat we misstanden zoveel mogelijk voor blijven.”
Welke toekomstige ambities hebben jullie op het gebied van betaalbare duurzaamheid in de toekomst? Waar staan jullie in 2030?
“In 2030 willen we vooral voortbouwen op de stappen die we nu zetten. Een van de grootste uitdagingen ligt in de eiwittransitie, met als doel om in 2030 een verhouding van 60% plantaardige- en 40% dierlijke eiwitverkopen te bereiken. Daarnaast willen we al onze winkels tegen die tijd elektrisch bevoorraden, wat betekent dat ons hele vrachtwagenpark op elektriciteit rijdt. We hebben ook ambitieuze groeidoelen voor onze biologische omzet, met een sterke focus op aardappelen, groenten en fruit. Tot slot blijven we werken aan onze CO₂-reductiedoelen en zetten we vol in op innovatie ketensamenwerkingen, zoals die met Kipster.”
Op vrijdag 29 november organiseert de Impact Economy Foundation de Nationale Conferentie over Brede Welvaart. Wilt u de Nationale Conferentie Brede Welvaart bijwonen? Stuur een e-mail naar info@impacteconomyfoundation.org